Tarih Bilimi Nedir 4

Tarih, geçmiş dönemin incelenmesi bilimidir.[2] “Tarih”, geçmiş zamanda olan vakaların incelenmesinin canipı silsile, bu olaylarla müteallik bilgilerin esrarkeşfi, toplanması, organizasyonu, sunumu ve yorumlanması ile bile ilgilenen bir şemsiye terimdir.[3]

İnsan veya adam-dışı ayırtı gözetmeksizin, makam ve hengâm aralığının kestirildiği bir geçmiş hengâm dilimde, saik-sonuç ilişkisi kurup, doküman ve bulgular eşliğinde bilgiler toplayan bir bilimsel niteliği olan disiplin olan gün, rastgele bir bilim kümesine dahil edilmez; çünkü gün, her düzlükın geçkinini inceleyebilecek derece geniş bir disiplindir. İnsanlık geçkini nazire konusu başüstüneğunda, edebiyatın icadından önceki zamanlara “gün öncesi” denir.

Tarihî tetkik, geçmiş zamandaki vakalara ilişkin bütün bilgilerin, vakaların vuku bulmuş olduğu devrin şartları kaynak önüne aldatmaınarak, olanaklı başüstüneğunca nesnel bir şekilde sunulması ile oluşur. Tarih, yaşanmış olan vakaların bir henüz evetşanabilmesi kadar bir mümkünlık olmadığından tabiat bilimlerindeki kadar deney ve gözleme dayanamaz.

Tarih sözcüğünün Batı dillerindeki şerik hakkındalığı, Grekçe: ἱστορία, historiá (mazmunı “anket”) teriminden türemiştir.[4] İyonya lehçesinde bildirme, sava alıntı kanalıyla bili edinme anlamlarında kullanılan sözcük, Attika lehçesinde görerek, tanık olarak bilme anlamlarının canipı silsile çok henüz geniş bir mazmun içeriğiyle fizik, coğrafya, astronomi, bitki ve efsanevi bilgisi ve hatta tedricen tabiat bilgisini kapsayacak şekilde kullanılmıştır. Edward Carr’ın teşhismıyla gün, “doğrulanmış olgular kümesi”nden farklı bir şey bileğildir.[5]